Wybór rodzaju umowy o pracę ma istotne znaczenie zarówno dla pracodawcy, jak i pracownika. Określa bowiem zasady zatrudnienia, możliwości wypowiedzenia, stabilność zatrudnienia oraz dostęp do niektórych przywilejów pracowniczych. Umowa na czas określony i nieokreślony różnią się pod względem treści, długości trwania oraz możliwości rozwiązania.
Umowa na czas określony – kiedy się ją stosuje?
Umowa na czas określony to forma zatrudnienia zawierana na z góry ustalony okres. Może trwać kilka miesięcy, rok, a nawet kilka lat – ale zawsze musi mieć jasno określony koniec.
Typowe sytuacje, w których stosuje się umowę na czas określony:
- Próba współpracy z nowym pracownikiem – gdy pracodawca chce sprawdzić kompetencje przed zaoferowaniem stałego zatrudnienia
- Sezonowe zapotrzebowanie na pracę – np. w handlu, gastronomii, rolnictwie
- Zastępstwo za innego pracownika – np. w czasie urlopu macierzyńskiego lub dłuższego zwolnienia lekarskiego
- Realizacja konkretnego projektu – umowa kończy się wraz z zakończeniem zlecenia
Zgodnie z przepisami, jedna osoba może być zatrudniona u tego samego pracodawcy na maksymalnie trzy umowy na czas określony, a łączny okres takich umów nie może przekroczyć 33 miesięcy. Po przekroczeniu któregoś z tych limitów, umowa automatycznie przekształca się w umowę na czas nieokreślony.
Umowa na czas nieokreślony – kiedy powinna być zawarta?
Umowa na czas nieokreślony to najstabilniejsza forma zatrudnienia, preferowana przez wielu pracowników. Nie określa ona końcowej daty obowiązywania, co daje większe poczucie bezpieczeństwa i zapewnia dodatkowe przywileje pracownicze.
Przypadki, w których zawiera się umowę na czas nieokreślony:
- Długoletnia współpraca – gdy obie strony są zadowolone i chcą kontynuować zatrudnienie na stałe
- Po wykorzystaniu limitów umów terminowych – po trzech umowach lub 33 miesiącach
- Gdy wymagają tego przepisy – np. przy zatrudnianiu osób w niektórych instytucjach publicznych
- Z wyboru pracodawcy – jeśli od razu decyduje się na długoterminową współpracę
Umowa na czas nieokreślony wymaga uzasadnienia wypowiedzenia oraz konsultacji związkowej, jeśli pracownik jest członkiem związku zawodowego. Oznacza to większą ochronę przed zwolnieniem w porównaniu do umowy terminowej.
Różnice między umową na czas określony a nieokreślony
- Czas trwania: określony z góry vs. bezterminowy
- Stabilność zatrudnienia: niższa vs. wyższa
- Wypowiedzenie: bez konieczności uzasadnienia vs. z uzasadnieniem
- Liczba możliwych umów: limitowana vs. brak limitu
- Ochrona przed zwolnieniem: niższa vs. wyższa
Kiedy lepsza umowa na czas określony, a kiedy nieokreślony?
Wybór zależy od sytuacji konkretnego przedsiębiorcy i charakteru zatrudnienia:
- Dla nowych pracowników – warto zacząć od umowy na czas określony
- Dla doświadczonych i sprawdzonych osób – korzystna będzie umowa na czas nieokreślony
- W przypadku projektów czasowych – lepszym wyborem jest forma terminowa
- W celu budowania lojalności i długofalowej współpracy – rekomendowana jest umowa bezterminowa
Umowa na czas określony i umowa na czas nieokreślony mają różne funkcje w praktyce zatrudnienia. Pierwsza z nich daje elastyczność, druga – stabilność. Przedsiębiorcy prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą powinni świadomie podejmować decyzję o rodzaju zawieranej umowy, kierując się nie tylko bieżącymi potrzebami firmy, ale również planami na przyszłość i relacjami z pracownikami.
