Śmierć przedsiębiorcy oznacza formalne zakończenie działalności jednoosobowej, jednak obowiązki związane z rozliczeniem faktur i likwidacją firmy przechodzą na spadkobierców lub zarządcę sukcesyjnego.
Co dzieje się z jednoosobową działalnością gospodarczą po śmierci właściciela?
Jednoosobowa działalność gospodarcza (JDG) jest nierozerwalnie związana z osobą przedsiębiorcy, co oznacza, że jego śmierć formalnie kończy funkcjonowanie firmy. Jednak w praktyce istnieją procedury umożliwiające dokończenie rozliczeń i ewentualne przejęcie przedsiębiorstwa przez spadkobierców.
Przepisy przewidują kilka kluczowych kwestii dotyczących postępowania po śmierci przedsiębiorcy:
- Ustanie bytu prawnego JDG – działalność traci swój status prawny w momencie śmierci właściciela, co wiąże się z koniecznością wykreślenia jej z CEIDG.
- Kontynuacja działalności przez zarządcę sukcesyjnego – jeśli przedsiębiorca wcześniej wyznaczył zarządcę sukcesyjnego, firma może działać nadal przez maksymalnie dwa lata.
- Rozliczenie zobowiązań podatkowych i faktur – należy rozliczyć wszystkie zobowiązania finansowe wobec kontrahentów, pracowników i urzędów.
Rozliczenie faktur po śmierci przedsiębiorcy
Po śmierci właściciela JDG, jego spadkobiercy lub zarządca sukcesyjny muszą zadbać o uregulowanie należności wynikających z wystawionych i otrzymanych faktur. Ważne kwestie to:
Faktury wystawione przez zmarłego przedsiębiorcę
- Ważność faktur – faktury wystawione przed śmiercią przedsiębiorcy pozostają ważne, a odbiorcy mają obowiązek ich opłacenia.
- Wpływy z faktur – jeśli firma posiada rachunek bankowy, środki z tytułu zapłaty za faktury mogą zostać przekazane do masy spadkowej.
- Obowiązki podatkowe – należny VAT i podatek dochodowy od wystawionych faktur podlegają rozliczeniu w ostatnim zeznaniu podatkowym przedsiębiorcy.
Faktury otrzymane przez zmarłego przedsiębiorcę
- Obowiązek zapłaty – jeśli przedsiębiorca miał niezapłacone zobowiązania wobec kontrahentów, ich uregulowanie spoczywa na spadkobiercach lub zarządcy sukcesyjnym.
- Możliwość odliczenia VAT – jeśli działalność jest kontynuowana przez zarządcę sukcesyjnego, nadal istnieje możliwość odliczenia podatku VAT od zakupów dokonanych przez zmarłego przedsiębiorcę.
Likwidacja firmy po śmierci przedsiębiorcy
Jeśli działalność gospodarcza nie jest kontynuowana, konieczne jest jej formalne zamknięcie. Proces ten obejmuje:
Wykreślenie firmy z CEIDG
- Kto składa wniosek? – spadkobiercy lub zarządca sukcesyjny muszą złożyć wniosek o wykreślenie działalności z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG).
- Termin – wniosek powinien zostać złożony w ciągu sześciu miesięcy od śmierci przedsiębiorcy.
Rozliczenie podatków
- Złożenie ostatniej deklaracji podatkowej – konieczne jest rozliczenie PIT oraz VAT za okres do dnia śmierci przedsiębiorcy.
- Uregulowanie zaległości podatkowych – wszelkie zobowiązania podatkowe przechodzą na spadkobierców, jeśli przyjęli oni spadek.
Zamknięcie kont bankowych i spraw kadrowych
- Rachunek bankowy – konto firmowe podlega zamknięciu, a środki zgromadzone na nim wchodzą do masy spadkowej.
- Pracownicy – jeśli JDG zatrudniała pracowników, należy rozwiązać z nimi umowy oraz wypłacić zaległe wynagrodzenia i odprawy.
Kontynuacja działalności przez zarządcę sukcesyjnego
Jeżeli przedsiębiorca przed śmiercią wyznaczył zarządcę sukcesyjnego, firma może działać nadal, co pozwala na kontynuowanie rozliczeń i płynne przejęcie działalności przez spadkobierców.
Uprawnienia zarządcy sukcesyjnego
- Reprezentowanie firmy – zarządca ma prawo wystawiać i rozliczać faktury oraz podpisywać umowy.
- Kontynuacja rozliczeń podatkowych – VAT i PIT mogą być nadal rozliczane, a działalność funkcjonuje na dotychczasowych zasadach.
- Maksymalny czas działania – zarządca może prowadzić firmę maksymalnie przez dwa lata, a w wyjątkowych sytuacjach do pięciu lat.
